گسکت عضو آب بندی است که بین دو پیشانی فلنج قرار می گیرد و با استفاده از نیروی فشاری مجموعه ای از پیچ ها که در اطراف محیط لبه های فلنج قرار دارند، نگه داشته می شود. گسکت ها از مواد مختلفی در کاربردهای مختلف ساخته می شوند.گسکت ها باید به گونه ای ساخته و انتخاب شوند که در مدت زمان اتصالشان بتوانند در دما و فشارهای سیال عمر کنند.
سه استاندارد که برای طراحی گسکت ها بسیار مورد استفاده می باشد شامل موارد زیر می باشند:
ASME B16.20
ASME B16.21
API 6A
طبقه بندی گسکت ها از نظر جنس
۱- گسکت فلزی
۲- گسکت نیمه فلزی
۳- گسکت غیر فلزی
طبقه بندی گسکت ها از نظر نوع پیشانی فلنج
1- گسکت تخت
۲- گسکت حلزونی (اسپیرال وند)
۳- گسکت پوشش فلزی
۴- گسکت رینگی
گسکت فلزی
این گسکت ها در انواع مختلف فولادی؛ مسی و دیگر مواد در بازار موجود می باشند .یکی از پرکاربردترین نوع گسکت ها در این خانواده گسکت رینگی می باشد.
گسکت رینگی
این نوع رینگ ها از جنس فلز (معمولا فولادهای نرم و آلیاژهای آن ها )ساخته می شود .این نوع گسکت ها از رینگ ها آهنگری شده (Forged Rings) بوده که در شیار فلنج های RTJ قرار می گیرند .این گسکت ها معمولا در جاهایی که فشار بالا در سیستم وجود داشته باشد مورد استفاده قرار می گیرند. آب بندی این گسکت ها بر اساس تماس فلز (خود گسکت یا رینگ )با فلز (شیار فلنج)حاصل می شود. در هنگام قرار دادن رینگ در داخل شیار باید دقت شود که شیار عاری از عیب و برجستگی باشد تا به سطح رینگ آشیبی وارد نکند.
به طور کلی گسکت های نوع رینگی یا رینگ ها به چهار نوع طبقه بندی می شوند:
– ۱نوع R پر کاربردترین نوع
ـ ۲نوع RX
ـ ۳ نوع BX
ـ ۴ نوع AX
نوع R
این رینگ ها در دو مقطع
- بیضوی Oval
- 8 ضلعی Octagonal
از مقطع بیضوی عموما برای فلنج RTJ با سطح تخت و یا برجسته استفاده می شود. مقطع ۸ ضلعی نوعی از بیضوی می باشد که برای آب بندی بیشتر مورد استفاده می باشد. معمولا برای کلاس های کاری ۱۵۰۰ به بالا کاربرد دارند و کمتر در کلاس ۹۰۰ استفاده می شوند .اما برای کلاس های ۱۵۰ تا ۲۵۰۰ استفاده می شوند .اما برای کلاس های ۱۵۰۰به بالا می باشد.
نوع RX
این نوع رینگ به فرم 7ضلعی می باشد که حتما در شیار هم سایز خودش قرار بگیرد. این نوع رینگ ها پهن تر از نوع R می باشند. از این رینگ ها برای فلنج های سرچاهی مورد استفاده می باشند که تا کلاس کاری ۱۵۰۰ استفاده می شوند .بخشی از مقطع نامتقارن این رنگ ها جهت ایجاد نیروی خود انرژی زا می شود؛ بخش برجسته رینگ در تماس با شیارهای فلنج می باشد که این باعث می شود تا نیرو به قسمت بیرونی رینگ اعمال می گردد .از این رینگ بیشتر جهت آب بندی در سیستم هایی که تحمل بارهای ضربه ای و ارتعاشی مد نظر باشد مورد استفاده قرار می گیرد.
نوع BX
این رینگ ها فقط برای فلنج هایی که مطابق استاندارد API 6A | Type BX در کلاس کاری ۵۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ استفاده می شون .قطر این رینگ ها نسبت به سایر رینگ هایی بیشتر می باشد حتی بزرگ تر از شیار فلنج؛ این امر خود سبب وارد آمدن نیروی اولیه به رینگ می گردد و نهایتا باعث ایجاد یک فشار عکس العملی شده و پیشانی دو فلنج کار کاملا به یکدیگر چسبانده می شود. این رینگ ها را نمی توان با رینگ هایی که گفته شد، تعویض کرد به دلیل این که شیاری که برای رینگ BX در نظر گرفته می شود با سایر شیرها متفاوت می باشد.
گسکت نیمه فلزی
این نوع از گسکت ها ترکیبی از دو یا بیشتر ماده فلزی و غیرفلزی است .فلز باعث استحکام و ظرافت واشر می شود و بخش غیر فلزی واشر، آب بندی اجزاء در برگیرنده را تامین می کند .این گونه گسکت ها در کلاس های ۱۵۰ تا ۲۵۰۰ کاربرد دارند. انواع این واشر ها شامل :
۱-گسکت اسپیرال
۲- واشر شانه ای
۳- واشر گرافیتی لبه دار
۴- واشر ژاکتی
۵- واشر پوششی
واشر شانه ای
از واشرها که در این خانواده جای دارد بنام شانه ای معروف می باشد، از یک هسته فلزی دندانه دندانه ای با رویه غیر فلزی نرم ساخته شده است و در کلیه کلاس های ۱۵۰ تا ۲۵۰۰ کاربرد دارد.
واشر ژاکتی
نوع های دیگری از واشرها در این خانواده طبقه بندی می شوند که شامل ژاکتی و پوششی می باشند که واشر ژاکتی ابتدا با ماده ای غیر فلزی ساخته شده و رویه آن با مواد فلزی پوشش داده اند که بیشتر برای شیرها و پمپ ها استفاده می شود و بسیار ارزان می باشد. این نوع گسکت از جنس آزبست، تفلون و یا گرافیت می باشد که از زیر و رو با پوشش فلزی مستور شده است و ضخامت آن برای تمامی کلاس ها 4.5+0.25 میلیمتر می باشد و قطر خارجی آن نیز برای تمامی کلاس ها ثابت است .فقط قطر داخلی آن متغیر می باشد .این نوع گسکت ها برای فلنج های سطح برجسته، زبانه و شیار دارد و مبدل های حرارتی مورد استفاده قرار می گیرند.
واشرهای گرافیتی لبه دار
این نوع واشرها با قرار گرفتن یک ورق بسیار نازک از فولاد ضد زنگ به ضخامت ۰.۰۰۵ اینچ بین دو لایه گرافیت ساخته می شوند که بسیار پر کاربرد در صنعت نفت می باشد. قرار دادن ورق فولاد ضد زنگ منجر به افزایش مقاومت کششی و تحمل پذیری بار بر روی سطح واشر می گردد.
